Η αναστάτωση του Τραμπ: Εξηγείται η αποκάλυψη της Pax Americana

Η αναστάτωση του Τραμπ: Εξηγείται η αποκάλυψη της Pax Americana

Στις 29 Αυγούστου 2025, χύνεται πολύ μελάνι για την κατάσταση των παγκόσμιων συμμαχιών και τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμιου ηγέτη. Με τις αυξανόμενες εντάσεις και τη μεταβαλλόμενη δυναμική εξουσίας, η ουσία αυτού που οι μελετητές από καιρό αναφέρουν ως «Pax Americana» τίθεται υπό έλεγχο. Αυτός ο όρος αντιπροσωπεύει μια περίοδο σχετικής σταθερότητας που ενισχύεται από την αμερικανική ηγεμονία και τις ισχυρές συμμαχίες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως περιγράφεται από Ακατέργαστη ιστορία. Για πολλούς, αυτό το θεμέλιο εμφανίζεται τώρα στην καλύτερη περίπτωση ασταθές.

Ο εξέχων οικονομολόγος Paul Krugman μοιράστηκε τις ανησυχίες του σχετικά με τον αντίκτυπο του Τραμπισμού και του κινήματος Make America Great Again σε αυτές τις κρίσιμες συμμαχίες. Υποστηρίζει ότι και τα δύο είναι επιζήμια για τον ιστό της Pax Americana, η οποία ήταν απαραίτητη για τη διατήρηση της διεθνούς τάξης κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Ο Κρούγκμαν εξέφρασε για πρώτη φορά αυτές τις ανησυχίες σε μια στήλη στις 16 Οκτωβρίου 2023 για τους New York Times, όπου τόνισε τους δασμούς και τη συγκρουσιακή στάση του Τραμπ έναντι των συμμάχων ως πρωταρχικούς παράγοντες που διαβρώνουν την παγκόσμια θέση των ΗΠΑ.

Τι είναι η Pax Americana;

Ο όρος «Pax Americana» καθορίζει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ από την ολοκλήρωση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η προέλευσή του ανάγεται σε ένα βιβλίο των τότε Η.Π.Α. Πρέσβης στον Καναδά James H. R. Cromwell, ο οποίος οραματίστηκε έναν κόσμο όπου η αμερικανική επέμβαση θα οδηγούσε στην ειρήνη. Αυτή η ιδέα αντηχεί ακόμη περισσότερο σήμερα, καθώς ο Κρούγκμαν υποστηρίζει ότι οι ενέργειες του Τραμπ απειλούν να διαλύσουν τα ίδια τα επιτεύγματα αυτής της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας που έχει διατηρήσει την ειρήνη μεταξύ των μη κομμουνιστικών εθνών για δεκαετίες.

Για να δώσουμε μια ευρύτερη εικόνα, πρέπει να κατανοήσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο άκμασε η Pax Americana. Μετά από τις νύξεις της σύγκρουσης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, που χαρακτηρίστηκε από την αντίθεση στον σοβιετικό κομμουνισμό, οι ΗΠΑ απολάμβαναν ένα σημαντικό πλεονέκτημα: αντιπροσώπευαν το ήμισυ της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής και κατείχαν το 80% των παγκόσμιων αποθεμάτων χρυσού. Τέτοια πλεονεκτήματα έκαναν τη δημιουργία συμμαχιών, ειδικά μέσω του ΝΑΤΟ, καθοριστικής σημασίας για τη δημιουργία μιας σταθερής παγκόσμιας τάξης, όπως τεκμηριώνεται στο Βικιπαίδεια.

Ωστόσο, εδώ είμαστε, σχεδόν ογδόντα χρόνια σε αυτή τη διευθέτηση, και οι ρωγμές αρχίζουν να εμφανίζονται. Με την οικονομία της Κίνας τώρα κατά 30% μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ, όπως σημειώνει ο Krugman, το να έχεις έμπιστους συμμάχους γίνεται όλο και πιο σημαντικό. Η πρόκληση, ωστόσο, έγκειται στην προσέγγιση του Τραμπ, ο οποίος συχνά δίνει προτεραιότητα στη μονομερή προσέγγιση και σε μια λεγόμενη πολιτική «Πρώτα η Αμερική» που αποκλίνει από τον παραδοσιακό φιλελεύθερο διεθνισμό.

Shifting Power Dynamics

Τι σημαίνει όμως αυτό για τον μέσο Αμερικανό; Η δυσαρέσκεια μεταξύ των εκλογέων στα δυτικά έθνη πηγάζει από ένα πανάρχαιο ερώτημα: πώς προσαρμοζόμαστε στις ταχέως μεταβαλλόμενες παγκόσμιες συνθήκες; Σύμφωνα με Ο Ατλαντικός, το κοινωνικό συμβόλαιο της βιομηχανικής εποχής καταρρέει, οδηγώντας σε αυξανόμενη δυσαρέσκεια καθώς η ψηφιακή εποχή συγκλίνει με τις παραδοσιακές αγορές εργασίας. Η άνοδος του εθνο-εθνικισμού και των ακραίων ιδεολογιών περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα.

Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν εργάζεται για να αποκαταστήσει τον φιλελεύθερο διεθνισμό που παρείχε ένα δίχτυ ασφαλείας για δεκαετίες, αλλά οι προκλήσεις είναι μνημειώδεις. Η πρώτη θητεία του Τραμπ αποκάλυψε τα κατάγματα, αποτυγχάνοντας να βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες για εκείνους που ονόμασε «ξεχασμένους» Αμερικανούς, κάτι που τελικά οδήγησε στην εκλογική του ήττα.

Καθώς ο Κρούγκμαν επανεξετάζει αυτή την αφήγηση, γίνεται προφανές ότι οι τακτικές του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων των δασμών και μιας αμφισβητήσιμης δέσμευσης στο ΝΑΤΟ, όχι μόνο διαταράσσουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη ζημιά. Για να μην αναφέρουμε τις επιπτώσεις για τη δημοκρατία στο εσωτερικό, η οποία θα μπορούσε να έχει μια καταρράκτη επίδραση στα δημοκρατικά πρότυπα παγκοσμίως.

Συμπερασματικά, η τροχιά της αμερικανικής επιρροής και η υγεία των συμμαχιών της είναι κομβικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παγκόσμια τάξη σήμερα. Ενώ ο Κρούγκμαν ανησυχεί για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, το ερώτημα παραμένει: μπορούμε να χαράξουμε ένα νέο μονοπάτι προς τα εμπρός που να σέβεται τις επιτυχίες της Pax Americana ενώ περιηγείται στα αχαρτογράφητα νερά του σημερινού γεωπολιτικού τοπίου; Η απάντηση, αναμφίβολα, θα διαμορφώσει το επόμενο κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία.